معرفی استاندارد ISO 9001:2015
عمومی ترین و شاید کاربردی ترین استاندارد در زمینه کیفیت،استاندارد ایزو 9001 می باشد.
مراحل تغییرات ویرایش و الزامات استاندارد در شکل زیر معرفی شده است:
نسل اول:در آغاز پیدایش این سیستم،تمرکز بر تدوین روش ها و دستورالعمل های کاری بود که موجب می گردید اشتباهات و خطاهای انسانی در انجام فعالیت ها و کارها کاهش یابد(اولین ویرایش سال 1987)
نسل دوم: این استاندارد سیستمی، مفهوم پیشگیری را وارد حوزه سیستم مدیریت کیفیت کرد.در این سیستم سازمان ها لزوما بایستی 20 روش اجرایی برای فعالیت های خود مستند و آنرا اجرا می کردند.روش هایی از قبیل اقدامات اصلاحی،اقدامات پیشگیرانه،خرید،بازرسی و آزمون ،ممیزی داخلی، آموزش و …._سال 1994)
یکی از نقاط ضعف این سیستم تعدد روش ها و دستورالعمل های کاری بود،که موجب می شد بروکراسی و کاغذبازی در سازمان ها زیاد شود.عموما مدیران ارشد سازمان ها نسبت به این ضعف واکنش نشان می دادند و بعضا مضرات پیاده سازی این سیستم را بیشتر از منافع آن می پنداشتند.
نسل سوم: درین نسل تغییرات بسیار عمده ای در الزامات استاندارد به وجود آمد.(ویرایش سال 2000)
تغییر اول: در نسل دوم استاندارد سازمان ها بایستی حداقل بیست روش اجرایی (Procedure) برای سازمان تدوین و اجرا می کردند.در نسل سوم این تعدد روش های اجرایی به شش روش تقلیل یافت و تنها روش های اجرایی که لازم بود تدوین گردد شامل موارد ذیل بود:
روش اجرایی کنترل مستندات-روش اجرایی کنترل سوابق-روش اجرایی ممیزی داخلی-روش اجرایی اقدامات اصلاحی-روش اجرایی اقدامات پیشگیرانه و روش اجرایی کنترل محصولات(خدمات) نامنطبق.
تغییر دوم: تغییر دوم به مراتب از تغییر اول اساسی تر و کاربردی تر بود. دیدگاه فرآیند گرایی
در این دیدگاه سازمان بایستی کلیه فرآیندهای کاری خود را شناسایی نماید،ارتباطات و تعاملات آنان را تعیین نماید و برای کنترل و پایش آن فرآیندها،شاخص های مناسبی تدوین و تعریف نماید و در مقاطع زمانی مختلف نسبت به پایش و یا اندازه گیری آنها اقدام نماید.
این نگاه فرآیند گرایی موجب می گردد تا به سازمان به شکل یک فرآیند کلی نگاه شود و درنتیجه بتوان آنرا (سازمان) به طور موثرتری کنترل و مدیریت کرد.
نسل چهارم: تقریبا کم تغییر ترین ویرایش این استاندارد استاندارد ایزو 9001:2008 می باشد که به نسبت استاندارد قبل(2000) تغیرات عمده ای نداشت و تنها برخی الزامات جزئی به آن اضافه گردید و برخی ابهامات نسل قبل استاندارد نیز در این نسل، شفاف و معین گردید.
نسل پنجم(نسل فعلی استاندارد)
این نسل از استاندارد در ماه سپتامبر سال 2015 منتشر گردید و مفاهیم جدید و بنیادی یه استاندارد قبلی اضافه گردید. اعم موارد جدید شامل موارد ذیل می باشد:
- ملزم کردن سازمانها به مفهوم مدیریت استراتژیک و تفکر بلند مدت
- اضافه کردن الزاماتی در خصوص شناسایی نیازهای ذی نفعان سازمان در مقوله سیستم مدیریت کیفت(مانند تامین کنندگان،مشتریان،کارکنان داخلی سازمان و….
- حذف مفهوم اقدامات پیشگرانه و جایگزینی مفهوم کلی تر مدیریت ریسک در سازمان ها
- توسعه مفهوم دانش سازمانی و مدیریت دانش در سازمان
- ایجاد و توسعه مفهوم مدیریت تغییرات در سازمان
- حذف الزام داشتن مدارکی از قبیل نظامنامه و روش های اجرایی مدون
استاندارد ایزو 9001 بستری را فراهم می آورد که سازمان ها بتوانند خود را به عنوان یک فرآیند کلی تصور نمایند و تمامی عوامل موثر برکیفیت از قبیل نیروی انسانی،ماشین آلات،مواد اولیه،روش های کاری و… تحت کنترل گرفته و خطاهای انسانی و سیستمی را به حداقل برسانند.